Трэці (абласны) этап Рэспубліканскай фізічнай алімпіяды 2019 года адбыўся 8 - 11 студзеня. Урачыстае яго адкрыццё прайшло ў актавай зале УА «ГДУ імя Ф. Скарыны», і інфармацыя аб гэтым мерапрыемстве досыць поўна прадстаўлена на сайце ВНУ. Працоўныя будні спаборніцкай часткі алімпіяды былі напоўнены разнастайнай творчай працай, звязанай з выкананнем заданняў, распрацаваных мінскімі фізікамі па даручэнні міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь.
У першым (тэарэтычным) туры навучэнцам IX - XI класаў было прапанавана для вырашэння па тры вялікіх, аб'ёмных задачы, ва ўмовах якіх выдзелена па некалькі пунктаў. Сярод гэтых пунктаў ёсць як адносна простыя, так і такія, для вырашэння якіх патрабуецца глыбокая, фундаментальная падрыхтоўка па фізіцы і матэматыцы.
У другім туры ўдзельнікам кожнага класа было неабходна вырашыць па дзве эксперыментальных задачы, у якіх трэба пабудаваць тэарэтычную мадэль з'явы, распрацаваць алгарытм дзеянняў і сабраць эксперыментальную ўстаноўку, усталяваць і / або праверыць эксперыментальна выгляд той ці іншай залежнасці, знайсці на аснове вымярэнняў нейкія параметры прапанаванай для даследавання сістэмы, вырабіць апрацоўку вынікаў вымярэнняў.
Заданні Рэспубліканскіх алімпіяд радыкальна адрозніваюцца ад якія змяшчаюцца ў школьных зборніках задач. Па сутнасці, гэта - задачы-даследаванні, у якіх паспяховае вырашэнне таго ці іншага фрагмента заданні неабходна, каб прыступіць да выканання наступных этапаў разліку, вымярэнням і аналізу атрыманых вынікаў. Гэтыя задачы чымсьці нагадваюць заданні па курсавых і нават дыпломным работам студэнтаў. Кіраўніцтва да дзеянняў удзельнікаў аўтарамі алімпіядных задач метадычна выбудавана так, каб спрыяць фармаванню ва ўдзельнікаў алімпіяд сістэмнага мыслення фізікаў.
Разам з тым, гэтыя задачы не выходзяць за рамкі школьнай праграмы адпаведнага класа. А калі такое ў некаторых пунктах і здараецца, то аўтарамі задач абавязкова прапануюцца падказкі, у асноўным матэматычнага характару.
Такі высокі ўзровень задач неабходны, каб у каманду вобласці (па 5 удзельнікаў з кожнага класа) для ўдзелу ў Заключным этапе Рэспубліканскай алімпіяды адабраць сапраўды самых падрыхтаваных школьнікаў.
Зразумела, за поспехам пераможцаў стаіць велізарная штодзённая і - да 11 класу - шматгадовая праца і ўдзельнікаў і іх педагогаў. Кемлівасць і кемлівасць праяўляць пры вырашэнні алімпіядных задач, вядома, вельмі важна і карысна. Але спадзеючыся толькі на гэтыя якасці заняць прызавое месца вельмі цяжка. Патрэбныя глыбокія веды па ўсіх раздзелах школьнай, а добра, калі яшчэ і па многіх раздзелах вузаўскай фізікі і матэматыкі.
Высокі ўзровень алімпіядных заданняў тлумачыцца яшчэ і тым, што па выніках Рэспубліканскай алімпіяды адбіраецца пяцёрка самых годных удзельнікаў, якія выступаюць за адзінаццаты клас (здараецца, што гэта і дзесяцікласнікі), для ўдзелу ў Міжнароднай фізічнай алімпіядзе.
Тут дарэчы адзначыць, што па выніках Рэспубліканскай фізічнай алімпіяды 2018 гадоў ў каманду нашай краіны для ўдзелу ў Міжнароднай фізічнай алімпіядзе (яна адбылася ў Партугаліі ў ліпені 2018 гады) быў уключаны і выпускнік Гомельскага гарадскога ліцэя №1 Н. Зунiкоў. З Міжнароднай фізічнай алімпіяды Н. Зуников вярнуўся з бронзавым медалём.
Разам з ім пераможцамі Рэспубліканскай фізічнай алімпіяды сталі таксама яго аднакласнікі А. Задаражнюк і М. Лявоненка. Іх настаўнік Л.І. Гарбачова з'яўляецца выпускніцай спецыялізацыі «тэарэтычная фізіка» нашай, у той час фізічнага факультэта. У іх падрыхтоўцы прымалі ўдзел яшчэ адна выпускніца названай спецыялізацыі - Л.Д. Корсун і дацэнт БелДУТ М.В. Буй.
Таксама ў падрыхтоўцы гэтых удзельнікаў і ўсёй зборнай каманды вобласці перад паездкай на заключны этап Рэспубліканскай алімпіяды актыўны ўдзел прымалі дацэнты факультэта фізікі і інфармацыйных тэхналогій А.М. Гадлеўскі і аўтар гэтых радкоў. Яны ж былі сябрамі журы заключнага этапу, пасля завяршэння якога 30 сакавіка 2018 года працягнулі (у красавіку - ліпені) аказанне дапамогі ў падрыхтоўцы Н. Зуникова як да тэарэтычнага, так і да эксперыментальнага турам Міжнароднай алімпіяды.
Як і ў папярэднія гады, у правядзенні абласнога этапу алімпіяды 2018/2019 навучальнага года прынялі ўдзел і прадстаўнікі факультэта фізікі і інфармацыйных тэхналогій: выкладчыкі і супрацоўнікі: А.М. Гадлеўская, Ю.А. Грышачкін, В.А. Зыкун, А.А. Серада, А.А. Шамына, В.Ф. Шолахаў, І.М. Якаўцоў, і студэнты: А.В. Бужан, А.Д. Галавін, А.І. Талкачоў. Гэтая каманда складала касцяк журы.
Каб чытачы склалі ўяўленне пра абавязкі членаў журы, пералічым асноўныя віды работ, выконваемых імі:
- правядзенне інструктажоў і кансультацый;
- знаходжанне ўласных варыянтаў рашэння задач тэарэтычнага тура (пасля таго, як скончылі працу ўдзельнікі);
- азнаямленне з аўтарскімі рашэннямі і іх аналіз;
- складанне табліц ацэнкі, у якіх паказваецца, колькі балаў ўдзельнікі атрымаюць пры правільным і поўным вырашэнні кожнага пункта задачы (т.зв. разбалловок);
- праверка зашыфраваных работ тэарэтычнага тура;
- прысутнасць у аўдыторыях падчас выканання ўдзельнікамі заданняў эксперыментальнага тура (у мэтах кантролю над правільнасцю эксплуатацыі прыбораў і іх замены ў выпадку выхаду з ладу);
- правядзенне (пасля таго, як скончылі працу ўдзельнікі) уласных кантрольных эксперыментаў;
- азнаямленне з аўтарскімі рашэннямі задач эксперыментальнага тура;
- складанне «разбалловок» для ацэнкі работ эксперыментальнага тура;
- праверка зашыфраваных работ эксперыментальнага тура;
- растлумачэнне ўдзельнікам аўтарскіх (прапанаваных распрацоўнікамі заданняў) і альтэрнатыўных рашэнняў;
- азнаямленне ўдзельнікаў з вынікамі праверкі іх работ (асобна для кожнага тура), магчымае ўдакладненне ацэнкі некаторых пунктаў;
- пісьмовы аналіз задач кожнага тура і кірунак яго арганізатарам.
Дэшыфраванне работ удзельнікаў па кожнаму туру і складанне табліцы вынікаў усіх удзельнікаў адбываецца ўпаўнаважаным прадстаўніком аргкамітэта.
Хацелася б адзначыць выразную прафесійную працу ўсіх членаў журы на ўсіх этапах. Нельга не адзначыць і вельмі вялікую і выдатна праведзеную працу арганізатараў алімпіяды, прафесіяналізм і самааддачу Т.В. Біран і Н.А. Галавачовай, якія забяспечылі метадычна і арганізацыйна абодва этапу алімпіяды па фізіцы.
Рашэнне аб размеркаванні месцаў паміж сябрамі журы прыняло «усляпую», кіруючыся табліцай, у якой былі прыведзены сумы балаў, набраных удзельнікамі па выніках двух тураў, і не было інфармацыі аб саміх удзельніках. Журы рэкамендавала найбольш паспяхова выступілі удзельнікаў алімпіяды для ўключэння ў склад каманды, якой трэба будзе адстойваць гонар Гомельскай вобласці на заключным этапе Рэспубліканскай алімпіяды. Толькі пасля гэтага адказны упаўнаважаны Т.В. Біран раскрыла інфармацыю пра пераможцаў алімпіяды, якія пры закрыцці алімпіяды былі ўзнагароджаны дыпломамі першай, другой і трэцяй ступені.
У бягучым навучальным годзе па кожнаму класу, у якім праводзіцца алімпіяда па фізіцы, у склад каманды Гомельскай вобласці для ўдзелу ў заключным туры Рэспубліканскай фізічнай алімпіяды рэкамендаваныя ўладальнікі дыпломаў першай і другой ступені.
У лютым і сакавіку 2019 года для іх будуць арганізаваныя адпаведна двухтыднёвыя і тыднёвыя трэніровачныя зборы ў мэтах паглыбленай падрыхтоўкі да заключнага этапу Рэспубліканскай алімпіяды.
Пажадаем гэтай камандзе паспяховага выступлення і ў гэтым туры, а таксама правільнага выбару спецыяльнасці для атрымання вышэйшай адукацыі і здаволення смагі да навуковага творчасці.
